Toksyczny związek - czym jest? Jak go rozpoznać, czy da się go naprawić?

Związek powinien opierać się na partnerstwie, wzajemnym zaufaniu, miłości i szacunku do siebie nawzajem. I wiele relacji faktycznie tak wygląda. Jednak część z nich polega na nierównym rozłożeniu sił, gdzie jedna ze stron daje bardzo wiele, a druga tylko biernie w tym uczestniczy. Taką relację nazywamy toksyczną. Na czym dokładnie ona polega? I jak ją rozpoznać, aby w porę coś zrobić? Dowiesz się w tym artykule.

Toksyczny związek - co to znaczy, że relacja jest toksyczna?

Toksyczna relacja przyjmuje różne formy - stąd też ciężko ją zauważyć. Jednak najbardziej charakterystyczne jest nierówne rozłożenie sił. W takim związku nie dzielimy się po połowie radościami i troskami, ale pałeczkę nad wszystkim przejmuje jedna osoba i to ona troszczy się i dba o relację. Jest to jednak bardzo ogólny opis. Często relacje te nie są aż tak charakterystyczne. Partner stopniowo wywołuje w nas poczucie winy, jednocześnie dbając, aby raz na jakiś czas, rzucić nam komplementem i zatroszczyć się o nasze potrzeby. Jeśli jednak w relacji dana osoba czuje się coraz gorzej, boi się podejmować decyzje, nie ma prywatności i zauważa u siebie obniżone poczucie własnej wartości, możemy z dużym prawdopodobieństwem powiedzieć, że relacja jest toksyczna.

_{Toksyczna relacja}

Warto tutaj wspomnieć o jednej istotnej rzeczy. Toksyczny związek często utożsamiany jest z relacjami z osobami narcystycznymi lub socjopatycznymi. Ale nie zawsze musi tak być. Pojawia się znacznie częściej i nie musi mieć podłoża w zaburzeniach osobowości. Wskażmy również, że dotyczy ona obu płci - toksycznymi partnerami mogą być zarówno kobiety, jak mężczyźni.

Fazy toksycznego związku

1. Najczęściej relacja ta zaczyna się od ogromu czułości i zaangażowania ze strony toksycznego partnera. I faktycznie w pierwszym etapie, etapie zakochania, takie zachowanie jest całkowicie normalne. Jeśli jednak mamy wrażenie, że jest zbyt idealnie, warto uważniej przyjrzeć się, jak taka relacja potoczy się dalej. Często bowiem zjeżdża ona na nieco inne tory.
2. Po etapie idealnym przychodzi czas na odcięcie. Partner przestaje nam okazywać tyle uwagi co wcześniej, często staje się emocjonalnie niedostępny. Pojawiają się kłótnie, krytyka, wymagania, które rosną z czasem. Takie zachowania przeplatają się z tymi dobrymi i powtarzają się regularnie.
3. Z czasem agresja psychiczna lub fizyczna rośnie. Ofiara może zauważać swój problem lub w ogóle nie zdawać sobie z niego sprawy - zwłaszcza jeśli wcześniej zbudowała sobie taki model związkowy. Warto jednak wiedzieć, że te dobre momenty nie świadczą o chęci poprawy partnera, ale z jego jeszcze większej kontroli i chęci uzależnienia emocjonalnego drugiej osoby.

Z czego wynikają toksyczne relacje?

Toksyczne związki nie pojawiają się bez powodu. O podejściu i sposobach poszukiwania partnerów decydują nasi rodzice i ich sposób wychowania. Najczęściej w relacje tę wchodzą osoby, które nie otrzymywały wystarczającego wsparcia w dzieciństwie od rodziców i musiały go szukać samotnie. Brak miłości, uwagi lub sprzeczne komunikaty (mówienie "kocham Cię" i obrażanie kolejnego dnia) sprawiają, że mózg zaczyna uznawać dany model relacji za normalny.

Konsekwencją tego jest szukanie osób emocjonalnie niedostępnych i z zaburzeniami osobowości, którym to ofiara toksyczności da wystarczająco dużo uwagi, aby poczuła się kochana i potrzebna. Zdarza się, że takie osoby zdają sobie sprawę z problemu, ale przez to, że nie znają innego sposobu na budowanie związków i mają zaniżone poczucie własnej wartości, trwają w dotychczasowych relacjach i nic w nich nie zmieniają, licząc, że samo się ułoży.

Jak zachowuje się toksyczny parter? Objawy toksycznej relacji

Zacznijmy od ofiary. Osoba tkwiąca w toksycznym związku z czasem traci poczucie własnej wartości albo zmniejsza się ono jeszcze bardziej w porównaniu z sytuacją sprzed związku. Czuje się niedoceniana, niezauważana, jej potrzeby nie są zaspokajane. Ma wrażenie, że sama angażuje się w związek, a jednocześnie jest oskarżana za wszystko co w nim złe. To z kolei prowadzi do problemów na tle psychicznym i fizycznym.

Co w takim razie robi toksyczny partner?

Niezdrowe zachowania objawiają się w różny sposób. Toksyczne pary często się kłócą, rozstają się i schodzą po jakimś czasie. Nie są dla siebie partnerami z taką samą ilością potrzeb, ale ciągle ze sobą rywalizują.

Toksyczny partner:

• manipuluje: stosuje chwyty psychologiczne, które sprawiają, że ofiara czuje się gorzej, np. "jeśli zrobisz X, to Cię zostawię" czy "nie poradzisz sobie, jeśli mnie zostawisz";
• stosuje przemoc fizyczną;
• obraża zarówno gdy jesteście sami, jak i w towarzystwie;
• krytykuje, wytyka nawet najmniejsze błędy;
• unieważnia emocje, np. przesadzasz, jesteś przewrażliwiony;
• buduje zależność emocjonalną czy finansową;
• lekceważy reakcje partnera i jego potrzeby;
• nie bierze odpowiedzialności za swoje zachowania;
• przerzuca winę na drugą stronę;
• nie szanuje prywatności swojej drugiej połówki;
• próbuje izolować partnera od rodziny czy przyjaciół;
• podważa zdanie partnera;
• wykorzystuje seksualnie.

Często też w toksycznych relacjach występuje gaslighting i kłamstwa. Oszukiwanie i naciąganie rzeczywistości ma na celu zaburzenie poczucia własnej wartości i obniżenie samooceny drugiej strony. W konsekwencji ofiara obwinia się za wszystko i uważa, że problemy pojawiające się w związku, to jest właśnie jej wina.

Czy toksyczny związek da się naprawić?

Tak, ale nie w każdym przypadku. Aby zmiana nastąpiła, partner musi wykazywać chęć i motywację do zmiany. Potrzebne jest zaangażowanie obu stron, które jednocześnie będą pracować nad swoim zachowaniem. Brak obwiniania się i obrażania w trakcie kłótni, swobodna rozmowa, komunikowanie swoich potrzeb i ich zaspokajanie jest możliwe nawet w przypadku toksycznych związków. Często jednak potrzebna jest pomoc kogoś z zewnątrz. W rozwiązaniu problemu pomaga psycholog. Na terapię można iść indywidualnie lub grupowo, dostępna jest również terapia dla par.

_{Terapia dla par}

Osoba toksyczna musi pracować nad zmianą swoich niezdrowych zachowań, a ofiara nad przepracowaniem swoich traum z dzieciństwa i zrozumieniem, że miłość polega na bezwarunkowej akceptacji i zaangażowaniu obu stron w jednakowy sposób.

Toksyczna relacja i jej wpływ na nasze zdrowie

Jako osoby z zewnątrz (a nawet wewnątrz) przyzwyczajamy się do toksycznych relacji i są one dla nas normalne. Jednak dla ofiary taki związek nie przynosi niczego dobrego. Życie w ciągłym stresie, chodzenie na paluszkach i robienie wszystkiego pod drugą stronę wysysa z nich energię. Pojawia się ogrom stresu, który skutkuje nerwicą, chorobami serca, a czasem nawet depresją.

To jednak nie jedyne objawy. Toksyczny związek powoduje również szereg innych problemów zdrowotnych, w tym:

• problemy z układem pokarmowym;
• zaburzenia odżywiania;
• osłabia pamięć i koncentrację;
• nadciśnienie;
• udary mózgu;
• problemy z sercem.

Jeśli więc tkwimy w toksycznej relacji powinniśmy jak najszybciej dążyć do jej naprawy, a jeśli to niemożliwe, uciekajmy od toksycznej osoby najdalej, jak tylko możemy.

Podsumowanie

Kluczem do budowania zdrowej i pełnej miłości relacji jest zdrowa psychika. Dlatego pierwszym krokiem ucieczki od toksycznej relacji jest stabilne poczucie własnej wartości i silne zdrowie psychiczne. Nawet jeśli tkwimy już w takim związku, nadal konieczna jest praca nad sobą. Pomoże nam ona poradzić sobie z toksycznym partnerem, a także wesprze, gdy zdecydujemy się od niego odejść. Do tego przyda się pomoc profesjonalnego psychologa.